Οι ιατρικοί ανθρωπολόγοι έχουν εντοπίσει τρεις περιόδους ασθένειας στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η πρώτη είναι όταν αρχίσαμε να έχουμε οικόσιτα ζώα, η δεύτερη συνδέεται με την βιομηχανική επανάσταση και η τρίτη είναι αυτή που διανύουμε.
Οικόσιτα ζώα
Το πρώτο κύμα ασθενειών εντοπίζεται 10.000 χρόνια πριν, με την εξημέρωση των ζώων. Ο άνθρωπος χρησιμοποίησε τα ζώα όχι μόνο για φαϊ, αλλά και για να κάνει διάφορες δουλειές. Κατά την επαφή αυτή, το ανθρώπινο είδος εκτέθηκε στις ασθένειες που κουβαλούσαν τα ζώα. Οι ασθένειες αυτές προσαρμόστηκαν προκειμένου να εξαπλωθούν και στον άνθρωπο, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν αρρώστιες γνωστές σε όλους.
Σίγουρα γνωρίζεις την ιλαρά, αλλά δεν ήξερες ότι προέρχεται από τις αγελάδες και τα πρόβατα.
Ούτε ίσως ότι τη γνωστή μας ανεμοβλογιά, μας τη μετέδωσαν οι καμήλες.
Ο κοκκύτης ή αλλιώς βήχας των 100 ημερών, προήλθε από τα γουρούνια.
Οι κότες μας μετέδωσαν τον τυφοειδή πυρετό.
Οι πάπιες την κοινή γρίπη (είναι πραγματικά τρομερό, το να σκεφτείς ότι πριν να γίνουν οι πάπιες οικόσιτες, κανένας δεν γριπωνόταν).
Ακόμα και η λέπρα, προήλθε από τα νεροβούβαλα, ενώ τα άλογα μας πέρασαν συμπτώματα απλού κρυολογήματος.
Βιομηχανική επανάσταση
Η δεύτερη περίοδος ασθένειας στην ιστορία της ανθρωπότητας εντοπίζεται στην εποχή της βιομηχανικής επανάστασης. “Πολιτισμένες ασθένειες” όπως ο διαβήτης, η παχυσαρκία και η καρδιά άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους.
Εντωμεταξύ, βελτιώθηκαν κατά πολύ οι συνθήκες διαβίωσης και η ιατρική είχε κάνει κάποια βήματα (βλ. πενικιλίνη) που έκανε τους γιατρούς να πιστεύουν πως έχουν νικήσει τον πόλεμο ενάντια στις ασθένειες, κάτι που αντικατοπτρίζεται σε επίσημες δηλώσεις της εποχής. Όντως, το γράφημα της πορείας των ασθενειών, δείχνει μια τρομερή πτώση. Χαρακτηριστικά, το 1975 ο πρύτανης της Ιατρικής σχολής του Yale, ανακοίνωσε ότι δεν υπάρχουν νέες ασθένειες προς ανακάλυψη… εκεί ακριβώς όμως, πάλι αλλάζει η καμπύλη του γραφήματος και δείχνει μια έντονη αυξητική τάση…
Τρίτη περίοδος ασθενειών: “Η εποχή της πανούκλας”
Στις τελευταίες δεκαετίες κάτι έχει αλλάξει και νέες ασθένειες άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους. Διανύουμε την πιο δριμεία φάση της ανθρώπινης ιστορίας όσον αφορά τις ασθένειες, που οι ιατρικοί ιστορικοί την ονομάζουν “εποχή της αναδυόμενης πανούκλας” (age of emerging plagues). Σχεδόν όλες οι νέες ασθένειες αυτές, προέρχονται από τα ζώα. Κι όμως τα ζώα τα χρησιμοποιούμε συστηματικά εδώ και 10.000 χρόνια. Τι έχει αλλάξει;
Αλλάξαμε τον τρόπο διαβίωσης των ζώων
Αλλάξαμε το περιβάλλον, κόψαμε δάση, εντατικοποιήσαμε την εκτροφή των ζώων κλπ. Αυτή η ανθρώπινη παρέμβαση μετακίνησε και αυξομείωσε πληθυσμούς ζώων με αποτέλεσμα η ανισορροπία να προκαλέσει εκρήξεις πολύ ισχυρών ασθενειών, που υπό φυσιολογικές συνθήκες, θα διαχειριζόταν άνετα η φύση. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα, ο Ebola.
Ακόμα και για το AIDS, η επικρατέστερη θεωρία βασίζεται σε έρευνες που συνδέουν τη διαχείριση και κατανάλωση κρέατος χιμπατζή, ως την κύρια αιτία της ασθένειας. Το DNA μας είναι συγγενές με αυτό του χιμπατζή και έτσι η ασθένεια, ιδιαιτέρως δριμεία.
Ο ιός SARS προήλθε από το ζώο μοσχογαλή (ένα είδος γάτας, το οποίο τρώνε κάποιοι λαοί, αλλά και το οποίο παράγει τον πιο ακριβό καφέ στον κόσμο, τρώγοντας τους κόκκους του καφέ και μετά απεκκρίνοντάς τους…).
Βιομηχανοποίηση της εκτροφής
Πολύ μεγάλο άλμα παρατηρείται στην εκτροφή των ζώων. Κάποτε, 10 κότες σε μια ανοιχτή και ηλιόλουστη αυλή. Τώρα, χιλιάδες πτηνά στοιβαγμένα κάθετα σε κλουβιά, σε χώρους χωρίς ήλιο και φρέσκο αέρα.
Υπό αυτές τις συνθήκες, το 2005 στην Κίνα -τη χώρα με τη μεγαλύτερη βιομηχανία εκτροφής χοίρων- εμφανίστηκε ένας παθογόνος μικροοργανισμός που προκαλούσε μηνιγγίτιδα και κώφωση σε όσους διαχειρίζονταν το μολυσμένο κρέας. Στη Μαλαισία, ο ιός Νίπα πρωτοεμφανίστηκε σε εργοστάσιο χοίρων.
Σαν να μην έφταναν τα παραπάνω, μεταμορφώσαμε χορτοφάγα ζώα σε σαρκοφάγα και μάλιστα τα κάναμε να κανιβαλίζονται, προκαλώντας τη νόσο των τρελών αγελάδων.
Κανονικά μικρόβια, μεταλάσσονται σε θανατηφόρα και υπερ-πολλαπλασιάζονται, λόγω των συνθηκών στην εκτροφή των ζώων. Ένας ιός είχε συμφέρον να μην σκοτώσει άμεσα τον ξενιστή που τον κουβαλάει, προκειμένου να εξαπλωθεί στο φυσικό περιβάλλον και να κολλήσει όσο πιο πολλούς μπορεί. Τώρα που το ένα ράμφος είναι κυριολεκτικά δίπλα στο άλλο, δεν υπάρχει φραγή στο πόσο δυνατός μπορεί να γίνει ο ιός. Τέλος, οι εξωφρενικές ποσότητες αντιβιοτικών που χρησιμοποιούνται πια στην εκτροφή των ζώων, έχουν αποτέλεσμα τα βακτήρια να γίνονται όλο και πιο ανθεκτικά.
Η τραγωδία της ανθρώπινης παρέμβασης είναι αυτή που προκαλεί την ασθένεια
Το σώμα είναι σχεδιασμένο ώστε να ανταπεξέρχεται στην επαφή του με τα βακτήρια και τους ιούς. Αλλιώς θα γεννιόμασταν όλοι με ένα μπουκάλι χλωρίνης δώρο. Η ευθύνη για την κατάσταση της παγκόσμιας υγείας είναι σχεδόν εξολοκλήρου στα χέρια μας.
Όσο μεγαλύτερη η βία της ανθρώπινης παρέμβασης, τόσο πιο μεγάλο το χαστούκι της φύσης. Εφόσον οι άνθρωποι έχουμε τόσο μεγάλη δύναμη να καταστρέψουμε, έχουμε αντίστοιχη δύναμη και να βελτιώσουμε την κατάσταση, τη φύση, την υγεία τη δική μας και του πλανήτη. Ας επιστρέψουμε σε μια διατροφή φιλική για το είδος μας και ας αποκαταστήσουμε τη σχέση μας με την κτίση.
Το άρθρο είναι βασισμένο σε πληροφορίες από αυτή την παρουσίαση του Dr. Greger.
